ارزش
ارزش، همان حقیقتی است که برای آن زندگی می کنم...ارزش
ارزش، همان حقیقتی است که برای آن زندگی می کنم...روز دانشجو و یک بحث آرمانی غیر سیاست بازانه
دانشجو در رسانه
1. عدل یعنی هر چیزی سر جای خودش[1]. پس اگر دیدید چیزی سر جایش نیست، لطفاً به دنبال عدالت نگردید. خواه پول و مقام باشد آن چیز، یا دانشجو و یا حتی رسانه. و طبیعی است که وقتی نه دانشجو سر جایش باشد و نه رسانه، امیدی هم به جایگاه صحیح دانشجو در رسانه نباید داشت.
2. رسانه همان چیزی است که پیام را می رساند. حالا بماند که آیا خودش یک پیام است یا فقط ابزاری است برای انتقال پیام، اما تردیدی نیست که رسانه می تواند مولد پیام باشد یعنی گاهی مطلبی – مثل یک سخنرانی- تولید می شود و از رادیو یا تلویزیون پخش می شود و گاهی رادیو و تلویزیون خود پیامی را تولید - و توزیع- می کنند. این دو با هم خیلی فرق دارند؛ مثل آن که همه در جریان جنگ 33 روزه و فاجعه قانا بوده اند، ولی همه حق را به آن که شما می دهید نمی دهند؛ کسی که عکس سید حسن نصرالله را در کنار حضرت روح الله نشان می دهد، پیامی را تولید می کند و آنکه او را در کنار بن لادن می گذارد پیامی را.
3. پس رسانه – آن طور که گروهی گمان کرده اند- آن قدرها هم تابع بنده و شما نیست که خیال کنیم با صنعت فوق مدرن سانسور و دوبلاژ تحول پذیر است و اساساً رسانة منفعل، اگر نگوییم محکوم به فناست، فرجام مبارکی ندارد. آن چه از حداقل های یک رسانه انتظار می رود، رویکرد فعالانه است، یعنی اتکای به داشته ها و نهراسیدن از نداشته ها، و تولید بر اساس توانایی ها و جبران ناتوانی ها. با این نگاه، وظیفه نظارت - که یکی از مهم ترین وظایف رسانه است - جایگاه خود را پیدا میکند. نه آن قدر مهم می شود که اهداف عالی را کمرنگ کند و نه آن قدر به حاشیه می رود که به متخلفین اجازة رشد و خودنمایی دهد. البته این به معنای سخن برخی افراد نیست که می گویند رسانه حد واسطی است بین عامة مردم و نخبگان. چرا که این رویکرد به آن جا می انجامد که بگوییم نخبگان جامعه به سرعت رشد کرده و از سطح عمومی جامعه فاصله می گیرند و این وظیفة رسانه است که چنین خلأی را پر کند و دست عوام را در دست خواص بگذارد. لذا این حرف تا آنجا صحیح است که نتیجه اش منفعل شدن رسانه و خلاصه شدن وظایف آن در «نظارت» نشود.
4. بهترین نگاه آن است که رسانه را در نوک پیکان جامعه ببینیم نه در وسط یا آخر آن. یعنی رسانه رهبر آن جامعهای است که به سوی هدف خود در حرکت است، یک رهبر پیشرو و نه پسرو. برای همین مهم ترین وظیفة رسانه نشان دادن هدف و آرمان جامعه است، همان چیزی که آن را «جامعة آرمانی» می گویند و دقیقاً همین رسانه است که راه رسیدن به آن جامعه آرمانی را ترسیم می کند. البته این نگاه با نقش واسطهگری رسانه منافات ندارد. پس در یک کلام می توان گفت رسانه وقتی رسانه است که آرمان خواه باشد.
5. دانشجو یعنی جوان جوینده دانش، چرا که معمولاً با قشر جوان سر و کار دارد. در نتیجه «جوان» و «علم» دو عنصر مهم بحث ما هستند. در باب علم، متوجه افراط و تفریط ها باشید. علم خیلی مهم است ولی از بنده و شما مهم تر نیست. شاید گزاف نباشد اگر بگوییم آن نوری که گفته اند «خداوند در قلب هر که بخواهد قرار می دهد»، این علمی نیست که انسان را به تسخیر در آورده است. یادمان باشد که خداوند همه چیز را مسخر انسان کرده است و انسان را بنده خود نموده و نه چیز دیگر. پس لطفاً از خوداقناعی های باطل بپرهیزید که این علوم شما را راضی نخواهد کرد مادامی که عدالتطلب و آرمانخواه هستید. اما این را هم بپذیرید که هیچ علمی به خودی خود بد نیست و فقط نیازمند انسانی است که هدایتش کند و صد البته که «چنین انسانم آرزوست...».
6. پس جایگاه دانشجو در رسانه وقتی درست می شود که جایگاه علم درست شده باشد؛ یعنی رسانة آرمانخواه، هرگز در باب علم افراط و تفریط نمی کند، نه رشد و جهش علمی را که نیاز بی بدیل جامعه امروز است، فدای کوتاهی ها و رخوت ها می کند و نه آن قدر علم را بالا می برد که با ارزشتر از کرامت انسانی جلوه کند، مگر نه این است که ما برای انسان شدن آمده ایم و عالم شدن تنها یکی از لوازم انسان شدن است؟!
7. جوان نیز مظهر آیینهوار صفا و صمیمیت و همت و شوق به آرمان ها و ایده آل هاست[2]. عشق به آرمان، اوج عدالت طلبی است. هرکه به این محبوب نزدیکتر باشد، منصف تر است و هر که از آن فاصله بگیرد، آینده خود را سخت می کند چرا که آینده از آن عدل است و سخت ترین روز ظالم همانا روز عدل خواهد بود[3]. جوان که سردمدار معشوق ستایی است، آن گاه که به سلاح علم مجهز میشود قافله آرمانخواهی را راهی «هدف دست یافتنی» خود می کند تا به جهانیان ثابت کند «جامعه آرمانی دست نیافتنی است». او که هم مرد علم است و هم مرد عمل، با نگاه تیزبین خود نظارت می کند و با اندیشه پویایش راه را می نمایاند و با گام های استوار خویش، آن را می پیماید. پس پر بی راه نیست که بگوییم دانشجو، جوان آرمان خواهی است که نوک پیکان هدایت جامعه را در دست دارد.
8. یکی از عدل گفتیم، سه تا از رسانه و سه تا هم از دانشجو. نتیجه آن که جایگاه دانشجو در رسانه آن گاه عادلانه خواهد بود که رسانة فعال، «آینة تمام عیارِ جوانِ آرمانخواهِ علمجو» باشد. اگر وظیفة رسانه ترسیم ایده آل هاست، جوان دانشجو خود راهنما و راهپیمایِ مسیرِ این تصویر است. یعنی او با استفاده از رسانه، جامعة مطلوب را تصویر می کند و بعد، راه تصدیق این تصویر را فراهم میآورد. با این توصیف، هم رسانه در خط مقدم جامعه قرار می گیرد و هم دانشجو، و این هر دو واسطه اند بین عامة مردم و نخبگان و فرزانگان جامعه تا فاصلة عوام و خواص را به حداقل برسانند و سرعت جامعه را در نیل به مطلوب حداکثر کنند، در این میان نظاره کند تا لغزشی صورت نگیرد و اگر اتفاق افتاد جبران شود و این یعنی جمع بین سه وظیفة مهم رسانه که فقط با وجود دانشجوی آرمان خواه ممکن خواهد بود: نظارت، وساطت و هدایت.
9. پس معلوم می شود آن وقت که دانشجوی ما در رسانه، مقابل مقام مسئول قرار می گیرد و از او آرمان های انسانی خود را مطالبه می کند، جایگاه خود را یافته است و آن گاه که رسانه می شود محمل غصهپراکنی ها و حدیث نفس های کودکانة دانشجو نماها، ره به ترکستان می برد. این که اکثر برنامه های رسانه به نام «درد دانشجوی امروز»، نمایشگر هوس بازی های عده ای قلیل شود، انحرافی است از آنکه جوان دانشجو در بستری به نام رسانه بپاخیزد و تا وقتی که غذای کودک یتیم را از دهان ظالم نستاند، آرام ننشیند. انگار هر چه می کشیم از افراط ها و تفریط هاست و این صفت جاهلان[4] جز با همت دانشجویان اصلاح نخواهد شد...
[1] فَقَالَ امیرالمژمنین علیه السلام: الْعَدْلُ یَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا (نهجالبلاغة 553 437- ..... ص : 553)
[2] بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در اجتماع بزرگ مردم یزد 13/10/86
[3] وَ قَالَ امیرالمژمنین علیه السلام یَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظَّالِمِ أَشَدُّ مِنْ یَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُومِ (نهجالبلاغة 534 341- ..... ص : 534)
[4] قَالَ امیرالمژمنین علیه السلام: لَا یُرَى الْجَاهِلُ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً (بحارالأنوار، جلد 68، صفحه217،باب 66- الاقتصاد فی العبادة)
